Bài thơ Song của Christina Rossetti

Christina Rossetti (1830 – 1894) là một nhà thơ nữ người Anh gốc Ý.

Nàng là con út trong một gia đình có các anh chị em rất nổi tiếng: Dante Gabriel Rossetti, William Michael Rossetti, Maria Francesca Rosetti. Cha nàng là nhà thơ nhà phê bình, học giả người Ý, Gabriele Pasquale Giuseppe Rossetti di cư sang Anh năm 1824.

Nàng sống một cuộc đời lặng lẽ, và trải qua hai cuộc tình tan vỡ. Điều này giải thích vì sao thơ nàng luôn nói đến biệt ly và đau khổ, dù rằng rất giàu hình tượng và có một vẻ đẹp tự nhiên của ngôn ngữ thi ca.

Ở Việt Nam, thơ của Christina Rossetti chưa được dịch nhiều. Bài Song giới thiệu sau đây là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của nữ thi sỹ tài hoa này.

SONG

When I am dead, my dearest,

Sing no sad songs for me;
Plant thou no roses at my head,
Nor shady cypress tree:
Be the green grass above me
With showers and dewdrops wet;
And if thou wilt, remember,
And if thou wilt, forget.
I shall not see the shadows,
I shall not feel the rain;
I shall not hear the nightingale
Sing on, as if in pain;
And dreaming through the twilight
That doth not rise nor set,
Haply I may remember,
And haply may forget. 

Bản dịch của Đỗ Tư Nghĩa: 

Mai này em chết đi
Hỡi anh yêu
Đừng hát cho em những khúc ca buồn
Cũng đừng trồng trên mộ bia
Những khóm hoa hồng
Hay một cây trắc bách âm u
Cứ để cỏ mọc xanh trên nấm mộ
Với mưa phùn và sương ướt

Và nếu lòng anh muốn, xin nhớ tới em
Và nếu lòng em muốn, hãy cứ lãng quên em
Em chẳng còn trông thấy những chiếc bóng
Sẽ chẳng còn cảm thấy giọt mưa rơi
sẽ chẳng còn nghe tiếng chim họa mi
hót lên
dường như đau đớn

Và khi ấy
Ngồi mơ mộng giữa hoàng hôn muôn đời
trong cõi chết
Có thể tình cờ em sẽ nhớ
Có thể tình cờ em sẽ quên anh

ĐÀM:

              Câu mở đầu của bài thơ chắc hẳn làm nhiều người nhớ tới bài hát Hận Tình của nhạc sỹ Anh Bằng, hay là bàiLỡ Mai Em Chết của nhạc sỹ Lê Dinh hồi mấy chục năm trước. Hai bản nhạc vừa nói đều bắt đầu bằng câu Nếu mai em chết… gần giống câu đầu của bài thơ này When I am dead … mà Đỗ Tư Nghĩa dịch là Mai này em chết đi …

Nhạc sỹ Anh Bằng cho nhân vật nữ đặt những câu hỏi và những oán trách nặng nề đến mức độ cao hơn cả hờn căm (!):

Nếu mai em chết anh có buồn không ?
Sao anh không đến khi em còn sống !?

Lỡ mai em chết anh khóc nhiều không ?
Sao không âu yếm khi em còn sống !?

Em đi giữa sương đêm
Một mình buồn nát con tim
Ôm mối hận cho mối tình của đời em...

Còn nhạc sỹ Lê Dinh thì lời lẽ nhẹ nhàng hơn, và thương nhiều hơn hận, nhưng ta vẫn nghe đâu đó cái âm thanh não nề, rờn rợn:

Nếu mai em chết xin anh đừng buồn, đừng nhớ nghe anh !
đừng đốt nén nhang thơm, để mình em lạnh với trăng thanh

Và giờ đây quý vị hãy cùng tôi quay lại bài thơ Song của nàng Chritina Rossetti.

Cũng là một bài ca bên mộ, mà sao Song nhẹ nhàng và trong sáng quá! Dễ thương quá! Cái buồn lặng lẽ êm đềm, cái vui thì thầm khe khẽ, không có nước mắt của ngôn từ mà có sự rung động của trái tim, trong cõi chết, nàng cũng ngồi mơ mộng, cũng nhớ nhung, và cũng nói nước đôi ! Thế !

Tôi mê bài này từ lâu lắm rồi, cũng có nhiều người dịch, trong số những bài dịch, theo tôi bài dịch nói trên của Đỗ Tư Nghĩa là hay nhất, nhưng tôi muốn thể hiện được rõ nét hơn những điều mà tôi đã nói ở trên, tôi muốn nói tới một nỗi buồn man mác và rực rỡ trong Song.

MỘ KHÚC 

Một mai em chết, hỡi anh yêu

đừng hát những khúc buồn cho em
đừng trồng những bụi hồng
và hàng trắc bách diệp
trên mộ em
bóng tối

Hãy để cỏ xanh
nơi em nằm
dưới mưa rào
và sương rơi ướt lạnh
nếu anh muốn nhớ, hãy nhớ
nếu anh muốn quên, hãy quên

Em chẳng còn thấy bóng
em chẳng còn thấy mưa
em chẳng còn nghe họa mi hót trong đớn đau
và trong cõi hoàng hôn vĩnh cửu
em ngồi mơ mộng về anh
đôi khi em nhớ
đôi khi em quên

Christina Rossetti

Hoàng Anh Dũng dịch 8/2012

Read More