Về một bài thơ nổi tiếng

VỀ MỘT BÀI THƠ NỔI TIẾNG
của Alexander Pushkin (1799 – 1837)

Có lẽ khi nói đến những bài thơ tình vượt thời gian của các tác giả nước ngoài, nhiều thế hệ người yêu thơ Việt Nam không thể không nhớ đến bài Я ВАС ЛЮБИЛ của nhà thơ Nga nổi tiếng Pushkin:

Я ВАС ЛЮБИЛ 
Я вас любил: любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам Бог любимой быть другим

Sau đây xin giới thiệu hai bản dịch nghĩa, một của Ngô Tự Lập, một của Bùi Huy Bằng:

Bản dịch nghĩa của Ngô Tự Lập:
 TÔI YÊU EM

Tôi yêu Em: tình yêu, có lẽ,
Trong lòng tôi vẫn chưa tắt hẳn;
Nhưng thôi, chớ để nó quấy rầy Em thêm nữa.
Tôi không muốn làm Em buồn vì bất cứ điều gì.
Tôi yêu Em lặng thầm, vô vọng,
Bị giày vò khi vì rụt rè, khi bởi ghen tuông.
Tôi yêu Em chân thành đến mức, nâng niu đến mức,
Lạy Trời mà Em lại được ai khác yêu như vậy.

Bài dịch nghĩa của Bùi Huy Bằng:

TA ĐÃ YÊU NÀNG

Ta đã yêu nàng: tình yêu vẫn còn, có thể (có thể vẫn còn),
Trong tâm hồn ta [tình yêu] đã tắt [nhưng] chưa hoàn toàn (chưa tắt hẳn);
Nhưng hãy để nó (tình yêu) không làm xao động nàng thêm nữa;
Ta không muốn gây ưu phiền nàng chút nào (bằng bất cứ cớ gì).
Ta đã yêu nàng âm thầm, vô vọng,
Khi dằn lòng, lúc nhiệt thành day dứt;
Ta đã yêu nàng chân thành đến [hết] mức, dịu dàng đến [hết] mức,
Cầu Trời phú cho nàng được yêu đến [hết] mức như thế bởi ai khác.

Xin giới thiệu ba bản dịch thơ của các dịch giả sau: 

Bản dịch thơ của Thúy Toàn:

TÔI YÊU EM

Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Theo một số nhà phê bình thì so với bản dịch nghĩa thì bản dịch thơ của Thúy Toàn vẫn có một độ lệch nhất định, và bản Việt nhiều chỗ nghe hơi lạ, không thuần Việt. Điều này thì chính chúng ta cũng có thể nhận thấy. Tuy nhiên đây chính là bản dịch được nhiều thế hệ người Việt biết đến và yêu thích nhất. Một số bản dịch của các tác giả khác cũng được nhận xét tương tợ.

Bản dịch thơ của Thái Bá Tân:

TÔI YÊU EM
Anh yêu em, và tình yêu có thể
Trong tim anh chưa tắt hẳn; bây giờ
Anh không muốn làm em buồn, tuy thế,
Cả bằng tình anh có, cả bằng thơ.
Anh yêu em, yêu âm thầm vô vọng,
Hờn và ghen, yêu tha thiết, chân thành.
Anh yêu em… Mong em trong cuộc sống.
Gặp được người yêu em thế, như anh.

Bản dịch thơ của Bùi Huy Bằng: 

TA ĐÃ YÊU NÀNG

Ta đã yêu nàng: tình vẫn còn, có thể,
Trong hồn ta chưa tắt hẳn lửa lòng;
Nhưng không để mộng tình lay động nàng thêm nữa;
Gây ưu phiền nàng ta chẳng chút cầu mong.
Ta đã yêu nàng âm thầm, vô vọng,
Khi nghẹn lòng, lúc cháy bỏng khát khao;
Ta đã yêu nàng thật chân thành, dịu ngọt,
Cầu Trời nàng được yêu thế bởi ai nào.

Tác giả bài viết này cũng không có ý định đi sâu vào phân tích những bài dịch nói trên. Bởi đó gần như là điều không thể. Thay vào đó, tác giả chỉ muốn gởi đến quý vị độc giả một bài dịch khác của Hoàng Anh Dũng, được thực hiện mấy năm trước, để tặng một vị lão sư, tuổi đã cao nhưng vẫn rất tài hoa phong độ. Bài thơ cốt giữ ý và nhạc điệu, do đó gần như một thể thơ tự do. Bài dịch đó như sau:

TA ĐÃ YÊU EM

Ta đã yêu em
nên trong tim ta
tình xưa dẫu tàn
song chưa hẳn tắt 
Nhưng giờ đây
có lẽ hãy để cho
Tình Yêu đó
và ta nữa
chẳng còn bận lòng em
dù chỉ một
khoảnh khắc
xuyến xao
phiền muộn
Ta đã yêu em
trong lặng thầm
và tuyệt vọng
trong ngậm ngùi
và cháy bỏng
của hờn giận
khát khao
Ta đã yêu em
trong vô tận
của dịu dàng
và tha thiết
Cầu xin Trời
cho em
rồi gặp được
kẻ yêu em
vô cùng
như ta
một thuở
đã yêu em…

Bài thơ dịch xong. Người lão sư cầm lấy, lặng lẽ đọc, lặng lẽ cười và lặng lẽ ra về … rồi sau không thấy trở vào Nam thăm tôi. Biền biệt tháng ngày. Bản thảo bài thơ dịch cũng đi theo lão sư từ dạo ấy. Nhưng may tôi còn nhớ và chép lại tặng quý vị độc giả đêm nay.

Hoàng Anh Dũng
22/6/2012