Ruyard Kipling đi tìm diêu bông

RUDYARD KIPLING 

đi tìm diêu bông

Nhiều thân hữu hỏi tôi Ruyard Kipling thì có mắc mớ gì đến cái lá diêu bông bất tử của Hoàng Cầm kia chứ? Vậy mà có đấy thưa các bạn: Ruyard Kipling thực sự có một bài thơ gần như diêu bông! Vâng Rudyard Kipling là một tên tuổi lớn của thế giới, và khi nói đến ông người ta thường nhắc đến bài thơ "If". Đây là bài thơ Anh được bình chọn hay nhất mọi thời đại. (theo khảo sát của BBC năm 1995). Cũng bởi danh tiếng "If" quá dữ, nên đôi khi người ta quên rằng Ruyard Kipling còn nhiều bài thơ nổi tiếng khác nữa, và một trong số đó là Blue Roses:

Blue Roses

Roses red and roses white

Plucked I for my love's delight.

She would none of all my posies

Bade me gather her blue roses.

Half the world I wandered through,

Seeking where such flowers grew.

Half the world unto my quest

Answered me with laugh and jest.

Home I came at wintertide,

But my silly love had died,

Seeking with her latest breath

Roses from the arms of Death.

It may be beyond the grave

She shall find what she would have.

Mine was but an idle quest—

Roses white and red are best.

Tôi biết bài thơ này khá lâu, nhưng bỏ qua liền. Chỉ là một chuyện tình buồn: chàng trai, cô gái quen nhau rồi xa nhau, rồi một người bệnh chết, rồi một người đứng bên mộ... Tôi cho rằng mô típ cổ điển này thua xa lắc Những Đồi Sim của Hữu Loan, hay Bài Thơ Lá Diêu Bông của Hoàng Cầm. Nhưng trong một lần về quê, chiều ngồi bên mộ thầy tôi, tôi thấy một chiếc lộc bình đất cũ cắm đơn sơ mấy cánh hồng trắng và mấy cánh hồng đỏ héo úa, tự nhiên tôi nhớ tới bài Blue Roses, và phát hiện ra một chi tiết khá lạ là chàng trai đem tặng cô gái có đủ cả hồng trắng, hồng đỏ. Lạ là bởi vì thường thấy những người yêu nhau tặng toàn hồng đỏ thôi! Từ cảm xúc đó, về sau tôi lại thấy Blue Roses thực sự hay và thú vị, nhưng thực sự quá khó diễn đạt, bởi vậy phải gần hai năm, bản dịch mới hoàn thành:
 

NHỮNG NỤ HỒNG XANH

Nhớ thuở hoa hồng hái tặng nhau, 

những màu trắng đỏ gợi mai sau,  

rồi em hờ hững màu hoa cũ,

em thích hồng xanh ở tận đâu!

Từ đó trầm luân cuộc bể dâu, 

tôi đi dường bốn bể năm châu,

tìm nơi có mọc loài hoa ấy, 

năm tháng thêm đầy những nỗi đau…

Một mùa Đông tôi trở lại bên cầu,  

người yêu dấu năm xưa không còn nữa, 

phút cuối em vẫn nhìn ra phía cửa, 

đợi anh về với những nụ hồng xanh!

Này em hỡi, dưới suối vàng hoang lạnh,

nguyện cầu em thấy cánh hoa mơ,

điều tôi tìm giờ vẫn hư vô, 

trần thế vẫn rực rỡ những màu hoa dạo nọ…

Ruyard Kipling

Hoàng Anh Dũng dịch
 tháng 10/2006

Người dẫn chuyện: Tâm hồn thì không thể dịch được, nhưng mỗi lần đọc lại bài thơ này, tôi vẫn thấy dâng lên cái cảm giác bâng khuâng. Tôi vẫn như thấy hình ảnh một đóa hồng xanh. Tôi vẫn thấy một cách sinh động, hình ảnh nhõng nhẽo, phụng phịu của cô gái đòi nụ hồng xanh, cái hình ảnh co ro của một gã trai đi trong mịt mùng rét mướt để tìm một cái Ảo cho một Tình Yêu Thực, thế nên đời mới có cái bi tráng uy mãnh của những gã Kinh Kha trong tình yêu:

Đời vẫn nhớ

Những gã Kinh Kha

khóc dưới hoàng hôn.

một lá diêu bông

khóc trong chiều tiễn biệt!

(HAD)

Tôi thầm nghĩ, nếu gã trai trong Blue Roses còn sống tới giờ này thì anh có thể ra phố rồi: hoa hồng xanh bán đầy luôn! Nhưng như thế thì không còn diêu bông! Nghĩa là chúng ta sẽ không bao giờ biết tới những chuyện tình diêu bông đầy nước mắt như trong chính Blue Roses, và trong chính cuộc đời cát bụi này. Liệu chúng ta có cần một chút diêu bông?

HOÀNG ANH DŨNG

Cuối Thu 2012